پمپ های دنده ای برای پمپ کردن و جابجایی مایعاتی که وزن حجمی بالا و فشار کم (زیر8 بار) دارند طراحی شده اند. مایعات پمپ شده باید دارای خاصیت خود روغنکاری و بدون مواد اصطکاکی جامد یا خورنده و ناخالص باشد.
پمپ دنده ای از گروه پمپ جابجایی مثبت بوده  که در هر بار چرخش چرخدنده ها، مقدار ثابتی از سیال را  جابه جا می کنند.
پمپ دنده ای در دو نوع دنده خارجی و دنده داخلی  ساخته می شوند.

طراحی پمپ سانتریفیوژ دنده ای

دو چرخ دنده (محرک و متحرک) در داخل پوسته می چرخند، در هنگام چرخش، دنده ها مایع را از قسمت مکش بین پوسته پمپ و تاج دنده نگه می دارند و با خود به قسمت تخلیه پمپ منتقل می کنند سپس دنده ها مایع را با فشار به شاخه تخلیه می رانند. محور محرک در بالای محور متحرک قرار دارد و روی محور محرک جای خارکوپلینگ وجود دارد.

در دو طرف محورها، بوشهای نگه دارنده قرار دارند که بوسیله مایع پمپ شده روغنکاری می شوند و به وسیله پکینگ نخی (نخ گرافیتی) و بوش نگهدارنده نخ گرافیتی از نشت مایع پمپ شده از اطراف محور محرک جلوگیری می نمایند.
(برای پمپ کردن مایعات با درجه حرارت 80 الی 300 درجه سانتیگراد باید از پمپ مخصوص درجه حرارت بالا استفاده شود.)

پمپ های دنده ای گردشی برای پمپ کردن سیستم روغنکاری موتور، سوخت، نفت گاز، ملاس، خمیر و دیگر مایعات خود روغنکاری که در صنعت مورد استفاده گوناگون دارند، توصیه می شود این پمپ ها همچنین برای روغنکاری و سیستم های خنک کن ماشین های مختلف (ماشین ابزار، موتورهای احتراقی و غیره) با فشار پائین و موارد دیگر مناسب هستند.

وسایل ایمنی

در برخی از مدلها روی پوسته پمپ ها سوپاپ اطمینان مخصوص، در قسمت بیرونی نصب شده است. اگر فشار کاری پمپ از مقدار مجاز بیشتر شود، سوپاپ باز شده و مایع پمپ شده را از طریق کانال داخلی به قسمت مکش پمپ منتقل می کند

گرداننده پمپ

اساسا پمپ های دنده ای برای کوپله مستقیم با الکترو موتور روی شاسی طراحی شده اند و برای سرعت پائین (زیر 700 دور در دقیقه) یا به وسیله الکتروموتور و جعبه دنده کاهنده که بین الکترو موتور و پمپ نصب می شود، اتصال بر قرار می شود.
محور محرک فقط به وسیله بازوی گشتاور می چرخد و مقدار گشتاور اولیه شعاعی و موتوری حرکت اولیه مشخص شده است.

جهت چرخش پمپ

اکثر پمپ های دنده ای راست گرد هستند (دید از سمت محور محرک) برای تجهیزات مخصوص پمپ های چپ گرد نیز با جریان مخالف در نظر گرفته می شود.

متریال پمپ دنده ای داخلی

بدنه و چرخدنده: چدن، برنز، استنلس استیل، پلیمری(تفلونی)، فولاد آلیاژی
بوش: کربن گرافیت، برنز، سیلیکون کارباید، کارباید تنگستن، سرامیک
شافت: فولاد آلیاژی، استنلس استیل

پمپ های استاندارد، پوسته چدنی، دنده فولادی آبکاری شده و محور فولادی دارند.
بوشهای این پمپ ها از جنس چدن با لایه برنزی است و همچنین از بوش فولادی که با ریخته گری گریز از مرکز، پوشش برنزی یافته است نیز استفاده می شود.

بخش سرعت

قوانین کلی پمپ سانتریفیوژ دنده ای

به طور معمول، سرعت گردش پایین تر برای مواد با دانسیته بیشتر (سنگین) و مایعاتی که خاصیت روغنکاری کمتری دارند، در نظر گرفته می شود.
همچنین برای زمان کار طولانی نیز پمپ های با سرعت گردشی پائین به کار می رود. سرعت گردشی بالا برای مایعات رقیق با دانسیته پایین و ویسکوزیته (سبک) به کار می رود همچنین برای روغنکاری خوب و استفاده از فشار ماکزیمم پمپ از سرعت گردشی بالا استفاده می شود.
ماکزیمم سرعت 1000 دور در دقیقه
برای جریان روغنکاری و سیستم خنک کن روغن و مایعات رقیق خود با ویسکوزیته 40-10 از این سرعت استفاده می شود.
ماکزیمم سرعت 750 دور در دقیقه
برای مایعات خود روغنکار با ویسکوزیته 150-30 از این سرعت استفاده می شود.
ماکزیمم سرعت 500-200 دور در دقیقه
برای مایعات سنگین، روغنها، ملاسها، خمیرها و دیگر مایعات که دارای ویسکوزیته بالا هستند از این سرعت استفاده می شود.
ماکزیمم سرعت جهت پمپهای استنلس استیل و برنجی سرعت مجاز 500-200 دور در دقیقه می باشد.

انواع پمپ های دند ه ای

1- پمپ دنده داخلی (ماه و ستاره) Internal Gear Pump

مزایا پمپ دنده ای داخلی

فقط دارای دو عضو گردنده می باشد.
جریانی یکنواخت و بدون پالس
خودمکش
امکان کارکرد خشک (در یک زمان کوتاه)
امکان چرخش در  دو جهت (پرکردن و تخلیه یک مخزن)
تعمیر و نگهداری آسان
بسیار مناسب جهت سیالات با ویسکوزیته بالا
NPSH بسیار پایین

محدودیت های پمپ دنده ای داخلی

سرعت های کارکرد پایین و متوسط
فشارهای پائین و متوسط

موارد استفاده پمپ دنده ای داخلی

این پمپ در عین حال که جهت پمپاژ سیالات رقیق مانند حلال ها، روغن ها و… مناسب می باشد، سیالات غلیظی چون آسفالت، شکلات و چسب را نیز به خوبی پمپاژ می کند.
انواع روغن ها و روغن داغ، روان کارهای صنعتی، سوخت (گاز مایع، بنزین، گازوئیل، مازوت، نفت سیاه و …)
انواع رزین ها و مواد پلیمری (Resins & Polymers)
الکل و انواع حلال ها (Alcohols & Solvents)
آسفالت (Asphalt) ، قیر (Bitumen) ، تار (نوعی قیر ، Tar)
فوم پلی یورتان (ایزوسیانات و پلیول)  (Polyurethane foam Isocyanate   and   Polyol)
مواد غذایی مانند شکلات، کره بادام زمینی، رنگ ، جوهر، رنگ دانه ها
گلیکول  (Glycol)
صابون ها ( Soaps)

2- پمپ دنده خارجی External Gear

پمپ های دنده خارجی غالباً جهت پمپاژ روغن در سیستم های انتقال قدرت ، سیستم های هیدرولیک و ماشین های ابزار و … کاربرد وسیع دارد.
سایزهای  کوچک آنها معمولاً در 1450  و یا  3000 دور کار کرده و سایزهای بزرگتر 650 دور در دقیقه.
از آنجا که در پمپ های دنده خارجی مقدار دبی با توجه به دور و ساختمان داخلی قابل کنترل می باشد لذا جهت پمپاژ مقدار دقیقی از سیالات گوناگون (بعنوان دوزینگ پمپ) مانند انواع سوخت ها، پلیمرها، افزودنی های شیمیایی، اسید ها و بازها مورد استفاده قرار می گیرند.

مزایای پمپ دنده ای خارجی

سرعت بالا (rpm  بالا)
فشار  بالا
کارکرد آرام و بی سر و صدا
ارزان قیمت
حساسیت کم نسبت به گرد و غبار

محدودیت های پمپ دنده ای خارجی

در نوع (بوش داخل سیال) یاتاقانها درون سیال قرار دارند.
ذرات جامد و ساینده نباید درون سیال وجود داشته باشد که باعث خوردگی چرخدنده ها خواهد شد.

موارد استفاده پمپ دنده ای خارجی

انواع روغن های هیدرولیک و روانکارهای صنعتی
افزودنی های شیمیایی
سیستم های هیدرولیک
اسید ها و بازها

متریال پمپ دنده ای خارجی

1- بدنه  و چرخدنده : چدن ، استنلس استیل ، چدن ، پلیمری(تفلونی) ، برنزی
2- شافت : استیل ،‌ آلومینیوم ، فولاد آلیاژی ، سرامیکی
3- بوش : کربنی ، برنزی ، استیل سیلیکون كارباید
4- آب بندی : پکینگی ، مکانیکال سیل ، مگنتی

 پمپ دو جداره (ژاکت دار)

جهت پمپاژ سیالات در صنایع غذایی ، با دمای بالا
کرم ها ، شکلات ، خمیر ، گلوکز ، مارمالاد و غیره

 متریال پمپ دوجداره ژاکت دار

– چدن خاکستری GG25
– چدن داكتیل GGG50
– استنلس استیل S.S316
– فولادهای سمانته SC
– برنز

 انواع آبندی پمپ دوجداره ژاکت دار

– مکانیکال سیل
– مکانیکال سیل دوبل
– کارتریج مکانیکال سیل
– کاسه نمد
– نخ گرافیتی

 یاتاقان بندی پمپ دوجداره ژاکت دار

– تفلونی
– برنزی
– کربن گرافیت

 سیستم انتقال قدرت پمپ دوجداره ژاکت دار

– کوپله مستقیم
– کوپله با فولی و تسمه
-كوپله با گیربكس
– کوپله با هیدروموتور

انواع پمپ دنده ای با برندهای زیر قابل ارائه می باشند

پمپ دنده ای KRACHT
پمپ دنده ای SIGMA
پمپ دنده ای STEIMEL
پمپ دنده ای PARKER
پمپ دنده ای ROTOS
پمپ دنده ای ALBIN
پمپ دنده ای VIKING
پمپ دنده ای MAS
پمپ دنده ای ساخت ایران