دیگ یا بویلر (Boiler) یک تجهیز تاسیساتی است که وظیفه ی آن گرم کردن یک سیال جهت مصارف مختلف می باشد .دیگ آب گرم ، دیگ بخار و دیگ روغن از انواع مختلف دیگ ها محسوب می شود . دیگ هایی که برای مصارف خانگی و ساختمانی(غیر از بیمارستان ها و برخی صنایع) از نوع آب گرم می باشد که عموما ظرفیتی ازچند کیلووات (Kw) تا حداکثر یک مگاوات(Mw) دارند و ظرفیت آن بیانگر مقدار انرژی حرارتی است که به آب منتقل می شود.

ساختار دیگ های آب گرم که آب را در محدوده ای بین 30 تا 90 درجه سانتیگراد گرم می کنند عبارتند از، یک محفظه تحت فشار مشتمل بر مبدل حرارتی (مخزن و لوله های آب) ، مشعل ، دودکش و یک سیستم کنترلی. گرمای حاصل از سوزاندن سوخت توسط مشعل که وظیفه تولید و نگهداشت شعله را برعهده دارد، به روش های متعدد (با توجه به انواع دیگ ها) به آب درون لوله ها یا مبدل انتقال می یابد. آب گرم خروجی از دیگ با درجه حرارت 90-80 درجه سانتیگراد پس از عبور از مصرف کننده ها در یک سیکل باز یا بسته ، و با افت دمایی بیشینه 30 درجه سانتیگراد ، مجدد به دیگ باز می گردد .

دسته بندی دیگ های مورد استفاده در ساختمان به طور کلی از نظر تکنولوژی به ۲ دسته تقسیم می شوند:

دیگ های چگالشی Condensing Boiler
دیگ های غیرچگالشی Non- Condensing Boiler

دیگ چگالشی پره ای دیگ چگالشی فایر تیوب

دیگ فولادی غیر چگالشی- رواتر تیوپ دیگ چدنی غیر چگالشی – پره ای

تفاوت تکنولوژی دیگ چگالشی با دیگ غیر چگالشی

بطور کلی در بویلرهای متداول غیر چگالشی، با فرض کیفیت مطلوب عملکردی و رعایت تمامی پارامترهای لازم در ساخت و اجرا ، فقط امکان بهره گیری از گرمای محسوس سوخت برای انتقال به آب وجود دارد . در این بویلرها با توجه به راندمان مبدل حرارتی، بخشی از گرمای محسوس سوخت به آب منتقل شده ، که این مقدار در بویلرهای مختلف با توجه به راندمان حرارتی ، متفاوت خواهد بود و قسمتی از گرمای محسوس سوخت ، به همراه تمام گرمای نهان از طریق دودکش به محیط بیرون تخلیه می شود. تخلیه گازهای حاصل از احتراق با دمای بالای حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ درجه سانتیگراد، تلفات شدید انرژی را به ساختمان تحمیل می نماید.

با افزایش روز افزون هزینه ی حامل های انرژی در دنیا، تولیدکنندگان دیگ های تاسیساتی، همواره در جهت بهبود کیفیت کارکرد و بهره گیری از تجهیزات کنترلی مناسب کوشیده اند که در این میان یکی از مهم ترین اقدامات صورت گرفته، استفاده از تکنولوژی چگالش می باشد.

در دیگ های چگالشی (Condensing Boiler)، حرارتی را که محصولات احتراق با خود از دودکش به محیط بیرون تخلیه می کنند ، جذب می گردد ، در ادامه بخار آب موجود در محصولات احتراق ، با از دست دادن گرمای نهان تبخیر، به مایع تبدیل می شود (یا به اصطلاح کندانس رخ می دهد) . با انتقال این گرمای نهان به آب ، بازدهی دیگ بین %(12-10) بالا می برد. در این حالت دمای گاز های خروجی از دودکش به میزان قابل توجهی کاهش یافته و در محدوده دمایی ۶۰ تا ۷۰ درجه سانتیگراد به محیط تخلیه می گردد. البته باید توجه داشت که این مایع تولید شده بدلیل وجود اکسیدهای گوگرد و نیتروژن، مقدار خیلی کمی خاصیت اسیدی دارد، بنابراین در این بویلرها با توجه به دمای پایین گازهای خروجی کمتر از ۷۰ درجه سانتیگراد، از دودکش و سیستم تخلیه آب پلاستیکی استفاده می شود.

در بهترین شرایط حداکثر راندمان دیگ های غیر چگالشی، با ارزش حرارتی بالا ، در محدوده % (76- 70 ) می باشد چرا که تنها امکان بهره گیری از گرمای محسوس سوخت را دارد ولی در تکنولوژی چگالش با در نظر گرفتن همان راندمان اضافی انتقال گرمای نهان در بخار آب محصولات احتراق ، بازده واقعی با ارزش حرارتی بالا، در محدوده % (98- 90 ) قرار خواهد گرفت .

به جز راندمان بالای حرارتی ، جنبه های مثبت زیست محیطی دیگ های چگالشی، قابلیت تغییر ظرفیت، کنترل پذیری وکاهش میزان فضای اشغال شده در موتورخانه، سهولت در نصب و راه اندازی، تسهیل تعمیر و نگهداری، کاهش هزینه های جاری ساختمان و همچنین کاهش میزان سر و صدا از دیگر ویژگی های مهم دیگ های چگالشی می باشند.

در آینده ، به تفصیل درباره مزایای دیگ های چگالشی مطالبی ارائه می گردد.